Xolo, beschermer van de ziel.
Día de los Muertos, of de Dag van de Doden, is een Mexicaans festival dat elk jaar op 1 november wordt gevierd en gewijd is aan het eren van overleden dierbaren. Het festival omarmt zowel het leven als de dood en erkent het dat de dood slechts een deel is van de natuurlijke cyclus van het bestaan.
Tijdens de Día de los Muertos- maken families altaren die versierd zijn met goudsbloemen, kaarsen, eten en persoonlijke bezittingen om de geesten van de overledenen terug te verwelkomen in het rijk van de levenden voor een nacht van herdenking en viering. Dieren, en dan vooral honden, spelen een belangrijke rol in deze traditie. In veel inheemse culturen worden honden gezien als gidsen voor zielen op hun reis naar het hiernamaals. Onder deze honden wordt de Xoloitzcuintli (Xolo) ,een oud ras met diepe culturele wortels in Mexico, in het bijzonder vereerd.
In de Azteekse mythologie geloofden men dat Xolo’s zielen beschermden en begeleidden door de onderwereld, wat hen innig verbond met zowel leven als dood.
De Día de los Muertos is terug te voeren op de pre-Spaanse tradities van zowel de Azteekse als de Maya-beschaving, waar de dood niet zozeer werd gevreesd, maar eerder werd gezien als een natuurlijk onderdeel van het leven. Voor mensen uit deze culturen stond de dood niet voor een einde, maar eerder voor een overgang naar een ander aspect van het bestaan. Herdenkingen voor de doden waren gebruikelijk, met offers om dierbaren te helpen bij het navigeren door de uitdagingen van het hiernamaals. De Maya’s hadden vergelijkbare overtuigingen en eerden voorouders via ceremonies en rituelen.
Met de komst van de Spanjaarden in Mexico in de 16e eeuw, versmolt het katholicisme met inheemse overtuigingen, wat leidde tot het Día de los Muertos-festival zoals het vandaag de dag bekend is. Katholieke feestdagen zoals Allerheiligen en Allerzielen beïnvloedden de timing van de viering, terwijl inheemse rituelen centraal bleven staan, met name het gebruik van altaren en offers om de overledenen te eren.
Tot op de dag van vandaag weerspiegelt het festival een diep respect voor de cyclus van leven en dood, en richt het zich op het vieren van de levens van overleden dierbaren. In plaats van de dood te vrezen, omarmt Día de los Muertos deze als een voortzetting van het leven, en eert het de herinnering aan de overledenen en handhaaft het een verbinding tussen de levenden en de doden.
Xolo’s behoren tot de oudste hondenrassen, met een rijke geschiedenis van meer dan 3.500 jaar. Zij staan bekend om hun opvallende, haarloze uiterlijk, Xolo’s zijn niet alleen gezelschapshonden, maar werden ze ook met groot respect en diepe spirituele betekenis behandeld.
Het geloof is dat de Xolo een heilig dier is dat door de goden aan mensen is geschonken voor begeleiding en bescherming. Xolo’s bezitten genezende krachten en zijn betrokken bij vele rituelen. Hun spirituele belang is een van hun grootste waardes, aangezien men gelooft dat ze de zielen van de overledenen begeleidden op hun reis naar het hiernamaals.
Volgens de mythologie begint een ziel, wanneer iemand stierf, aan een reis naar Mictlán, de onderwereld. Deze reis is niet gemakkelijk en de ziel moest negen rivieren oversteken voordat de eeuwige rust werd bereikt. Vanwege hun goddelijke connectie met de goden helpen Xolo's deze zielen bij het oversteken van de rivieren en beschermden ze hen onderweg tegen gevaar. Men denkt dat alleen degenen die tijdens hun leven vriendelijk zijn tegen de honden, na de dood de hulp van een Xolo zouden ontvangen.
Vandaag de dag blijft de Xolo ook de verbinding symboliseren tussen leven, dood en het hiernamaals. En heeft de Xolo een heilige status in de Mexicaanse cultuur. In staten zoals Michoacán en Oaxaca, waar Día de los Muertos met grote eerbied wordt gevierd, is de afbeelding van de Xolo te vinden in kunstwerken, sculpturen en ceremoniële offers.
Deze gemeenschappen erkennen de Xolo als een spirituele beschermer, net zoals hun voorouders dat deden, en blijven de hond betrekken bij hun viering van de Dag van de Doden. Het ras blijft een blijvend symbool van leven, dood en de reis daartussenin, dat elk jaar wordt gevierd in deze heilige traditie.
Het Xoloitzcuintli-ras, dat ooit met uitsterven werd bedreigd, heeft de afgelopen decennia een aanzienlijke opleving doorgemaakt dankzij speciale inspanningen om de culturele en historische betekenis ervan te behouden. In het midden van de 20e eeuw werkten natuurbeschermers en fokkers in Mexico aan het herstel van de Xolo- populatie, en erkenden ze de betekenis van het ras als een levende schakel naar het verleden van het land. Deze inspanningen leidden tot de officiële erkenning van het ras door wereldwijde organisaties.
Er zijn vele initiatieven gericht op het beschermen en promoten van het erfgoed van de Xolo, waardoor het ras word gepositioneerd als een symbool van Mexic0’s oude beschavingen en inheemse tradities. De Xolo groeit aan populariteit binnen Mexico als internationaal. Hun unieke uiterlijk, gecombineerd met zijn diepe spirituele wortels, heeft het tot een symbool van Mexicaanse trots en identiteit gemaakt. Ook hun aanwezigheid in kunst, film en mode is gegroeid.De Xolo staat symbool voor de veerkracht van de inheemse cultuur en dient als een herinnering aan Mexico’s oude geschiedenis en zijn overleving door eeuwen van verandering heen. De spirituele betekenis van de Xolo als gids naar het hiernamaals blijft resoneren, wat hen tot een gerespecteerde figuur maakt in zowel het verleden als de huidige vieringen, vooral tijdens Día de los Muertos.
De Xoloitzcuintli is meer dan alleen een hond; ze zijn een levende vertegenwoordiging van de verbinding tussen het fysieke en spirituele rijk, een beschermer wiens aanwezigheid de tijd blijft overstijgen.